کرم خاکی

این روزها با کرم خاکی سر و کار دارم، از کودکی این موجود حس کنکجکاوی من رو تحریک می کرد، همیشه با حیرت حرکتش رو نگاه میکردم و اینکه چطور توی خاک با اون تندی و فرزی میره و میاد. دوران لیسانس در بیولوژی خاک  یک جلسه کامل اختصاص به کرم خاکی داشت و خب خیلی چیزها یاد گرفتم و خیلی از سوالهای کودکیم جواب داده شد اما از حیرتم درباره این موجود کم نشد هیچ، ببیشتر متحیر از زندگی وسیستم کرم ها میشدم. در حد 48 ساعتی در ایران تصمیم گرفته بودم کارشناسی ارشد خاکشناسی رو بدم و میدونستم که بخاطر کرم خاکی میخوام که بیولوژی خاک رو ادامه بدم، اون تصمیم در حد همان 48 ساعت موند اما انگار سرنوشت من با کرم خاکی پیوند خورده بود. حالا وقتی بلاخره دارم ماههای آخر کارشناسی ارشد رو میگذرونم قسمت بیولوژی تزم مربوط به کرم خاکی است. باید کرم های خاکی رو در خاک آلوده بذارم و بعد از مدت زمان مشخصی غلظت آلاینده رو اندازه گیری کنم. دیروز روز زندگی با کرهای خاکی بود، فارغ از سنگینی و طاقت فرسا بودنش ، روز هیجان انگیزی بود و این موجودات ریز دوست داشتنی حسابی ذهنم رو به خودشون مشغول کرده بودند. دنیای کرمهای خاکی، این موجود ریز دوست داشتنی، که زندگی ما انسانها به نسبت بالایی بهش وابسته است، که اگر نباشند خاکی نیست که غذایی باشه و زندگی باشه و اگر نباشند بین انبوهی از لاشه ها دفن میشیم  و ... طول بین 5 تا 10 سانتیمتر دارند، در خاک زندگی میکنندو تغذیه میکنند و از مهمترین کارهاشون پالایش خاک و تولید خاکدانه است. دیروز چیزی حدود 1000 کرم خاکی رو در دو جعبه خاک و کود اسب داشتم و باید از بینشون 500 کرم بالغ انتخاب میکردم. متاسفانه کرمهایی که به دستم رسیده بد هنوز خوب رشد نکرده بودند و پیدا کردن کرمهای بالغ کار بسیار سختی بود مخصوصا که این موجودات ریز بی نهایت زبل در قایم شدن بودند. باید با بیلچه یک مقدار از خاک حاوی کرم رو برمیداشتم و در سینی میریختم و بعد لابلاش میگشتم تا کرم پیدا کنم. در نگاه اول به نظر میرسید خاک کرمی ندارد، ولی وقتی کمی با خاک بازی میکردی به انبوهی از کرمها میرسیدی که دور هم تنیده شدند. کرمهای ریز تر و کوچکتر تنبل تر  بودند و خیلی سریع به دام میفتند، اا کرمهای بالغ زرنگ بودند، تقریبا بعد از دو سه سری دستم آمد که بر اساس رفتار کرمها پیدا کردن کرم بالغ راحت تره، کرمی که خیلی سریع سعی در خزیدن به لایه های دیگر خاک داشت، و در گوشه ترین نقطه خاک بود قطعا کرم بالغ بود، به نوعی به این باور رسیدم که کی میگه که تفاوت انسان با حیوان عقل و هوشش هست، این موجودات ابتدایی هوش بسیار بالایی داشتند برای فرار کردن از خطری که تهدیدشون میکرد. وقتی میگرفتمشون باید در آب میذاشتم تا خاک های روی بدنشون از بین بره و بعد وارد یک شیشه میکردم که با کاغذ فیلتر نم خورده پر شده بود. عکس العمل کرمها به استرس وارد شده بهشون جالب بود، بعضی ها میرفتند و در گوشه دنجی که تاریک تر هم باشه جا خوش میکردند، بعضی ها کلافه بودند و بیشترشون کلونی تشکیل میدادند، به هم گره میخوردن و یک گوله میشدند. روی شیشه ها ر باید با فویل کامل میپوشوندم که قرار نکنند اما صبح که آمدم دیدم از 500 تا حداقل 20 تا کرم روی زمین خشک افتاده! هرچند منظره وحشتناک و ترسناکی بود، ولی حیرت کرده بودم که اینها چطور تونستند از زیر اون فویل ها در بیان! و بعد رفتم سراف شیشه ها که ببینم آیا فویلی باز مونده بود؟ دیدم باز نیست ولی خیلی هاشون برآمده هستند. بستمشون و به نوعی به کمین نشستم، کمی که گذشت صدای خش خش شنیدم و متوجه شدم تلاشی است برای بیرون آمدن، شیشه رو برداشتم و فویل رو باز کردم چیزی که میدیدم حیرت انگیز بود، همه کرمهای یک شیشه به هم تنیده بودند و با هم سعی در باز کردن فویل داشتند. شیشه های بعدی رو نگاه کردم و دقیقا همشون همینطور بود، کرم تنها وجود نداشت. اولین چیزی که به ذهنم خطور کرد این بود: حتی کرمهای خاکی هم میدونند برای رسیدن به آزادی باید اتحاد داشت! خلاصه منی که علاقه به رفتار شناسی انسانها دارم دیروز در شگفت از رفتار کرم ها بودم. 

اما راستش در تمام مدتی که با کرمها سر و کله میزدم و این رفتارها رو میدیدم چیز دیگری هم در ذهنم نقش میبست و آن "نظم آفرینش" بود. خوب یادم هست وقتی هنوز به مذهب و دین اعتقاد نسبی داشتم دوستان بسیاری به من میگفتند علم باعث میشه همه چی رو منطقی بپذیری و دست از مذهب میکشی، تقریبا راست میگفتند، من از وقتی بیشتر مطالب علمی رو نگاهی میکنم - خیلی اهل مطالعات علمی نیستم - خیلی بیشتر از باورهای مذهبی سابق فاصله میگیرم و تقریبا در سه سال اخیر باوری جز باور وجود یک آفریننده ندارم. ولی این علم نه تنها هنوز من رو متقاعد به نفی وجود آفریننده نکرده که بیش از پیش به وجودش ایمان میارم، میدونم علم فیزیک با سرعت نور داره پیش به اثبات فرضیه عدم وجود خدا میره، از آزمایشات به صورت کلی خبر دارم و منتظر نتیجه نهایی هستم ولی از یک سمت وقتی واردعلم بیولوژی و طبیعی میشم، وقتی در طبیعت هستم، وقتی به دنیای اطرافم نگاه میکنم نمیتونم وجود یک افریننده رو نادیده بگیرم، نمیتونم بگم این آفریننده وجود داره هنوز، ولی فکر میکنم یک چیزی اول بود، یک مفز متفکر که همه چی رو بهم وصل کرده و سیستم بزرگی راه انداخته و تمام کائنات میلیونها شاید هم بیلیونها ساله که دارند روی اون سیستم منظم و مرتب پیش میرند. دیروز لحظه به لحظه که این کرم های به ظاهر کوچک با توانایی های بزرگ من رو شگفت زده میکردند، بی اخیتار زیر لب میگفتم: بنازم قدرتت رو خدا!